Kronoloji

Yönetim kurulu 29 Kasım 1913’teki oturumunda yetimhanenin resmi açılışını 20 Aralık’ta yapmayı kararlaştırır. Açılış töreni yeni seçilmiş Patrik Zaven Der Yeğyayan başkanlığında yetimhanenin salonunda gerçekleşir

27 Ocak 1919’da öğrenciler, öğretmenleriyle birlikte önce Yedikule’den trenle Sirkeci’ye varırlar. Orada herhangi bir toplu taşıma aracı bulunmadığından, yetimler evlerine ulaşabilmek için yaklaşık on kilometre yolu yürümek zorunda kalırlar.

Askeri yönetimce kurumun mülkleri ve eşyaları yetimhane yönetimine devredilir ve ilkokul tüm sınıflarıyla tekrar açılır. 1919-1920 ders yılı sonunda yetimhaneden 6 öğrenci mezun olur. Yetimhane binasının boşaltılmasından dolayı kurumdan uzak kalmış ve neredeyse yok olmaya yüz tutmuş olan yetimhane yönetimi, 1920’de tekrar oluşturulur.

1921-22 ders yılında haftada bir saat verilen “Yaşama Sanatı” adında yeni bir derse başlanır. Çocukların tiyatro ve el sanatlarındaki becerilerini geliştirmek için bir sanat atölyesi kurulur ve pratik dersler verilir.

Bu atölyeler dışında, çocukların kendi kendilerine yeten bireyler olarak yetişebilmeleri için, onları sahip oldukları becerilere göre, çeşitli iş yerlerine yerleştirmek amacıyla bir komisyon kurulur. Çocukların bazıları elektrikçi, berber vs. gibi iş yerlerine çırak olarak erleştirilir. 1921-1922 yılı mezunları topluca bu olanaktan yararlanır.

1922-23 ders yılında alınan bir kararla atölyeler, maddi açıdan kurumdan ayrılır. Bu dönemde zaten var olan atölyelere ek olarak fırçacılık, makine işçiliği, tenekecilik, fotoğrafçılık, elektrikçilik ve çantacılık atölyeleri kurulur.

1922 yılının Kasım ayında Kuleli Merkezi Yetimhanesinin boşaltılması sebebiyle 127 yetim 8-10 gün Karagözyan’da barındırılır

1938’de maddi sebeplerden dolayı yetimhane yönetilemez bir duruma gelir. Yanlış idareden ve mülklerden gelen gelirin azalmasından dolayı kurum ağır bir borç altında kalır. Sanasaryan davasının olumsuz sonuçlanmasından ve Ermeni okullarındaki öğrencilerin, okul aidatlarını ödemekte zorlanmasından dolayı, Merkezi Yönetim de maddi sıkıntıya düşer ve ancak Üsküdar’daki yetimhaneye yardım edebilir. Bu maddi zorlukların üstesinden gelebilmek için Ermeni Cemaati Merkezi Yönetimi, Karagözyan Yetimhanesini ve Üsküdar’daki “Hınamadaragan” Yetimhanesini birleştirmeye
ve bu birleşme sayesinde tasarruf edilecek meblağı, göçmenlere ve onların çocuklarının eğitimine tahsis etmeye karar verir. Yetimhanelerin birleşmesi 1938-1939 ders yılının başında gerçekleşir. Birleşmenin ardından Üsküdar’daki yetimhanede kalan 37 yetim Şişli’ye taşınır. Ermeni Cemaati Merkezi Yönetimi “Birleşik Karagözyan ‘Hınamadaragan’ Yetimhanesi” için yeni bir yönetim kurulu oluşturur ve 13 Temmuz 1938 tarihli bir resmi yazıyla iki kuruma bildirir. Ancak iki kurumun birleşik hali çok uzun sürmez. 1 Eylül 1938’de Patrikhaneden gelen 1093 sayılı bir resmi yazı “Hınamadaragan” Yetimhanesinin varlığına son verir.

“Hınamadaragan” Yetimhanesi yönetim kurulu ve Karagözyan Yönetim Kurulu 28 Nisan 1940’da yaptıkları bir toplantıda, yetimhanelerin birleştikten sonra aldığı “Birleşik Karagözyan Ve ‘Hınamadaragan’ Yetimhanesi” adından “Hınamadaragan” kelimesini kaldırma kararı alırlar. Böylece yetimhanenin adı tekrar “Karagözyan Yetimhanesi” olur

1945-1948 dönemi yönetim kurulu, Karagözyan Yetimhanesinin kuruluşunun 35’inci yıl dönümü vesilesiyle bir anı kitabı yayımlamaya karar verir ve bunu hazırlama görevini araştırmacı Toros Azadyan’a verir. Sonunda, resimli “Karagözyan Yetimhanesinin Anı Kitabı (1913-1948)” 1949 yılının Ocak ayında Hermon firmasında dizilip Becid matbaasında basılır.

Yetimhanenin arşivindeki resmi defterler ve belgeler yıllar önce bölünmüş ve çeşitli yerlere dağılmış olduğundan, yetimhanenin müdürü 1952’de bu arşivi tekrar düzenlemeye karar verir. Yetimhanenin kuruluşundan beri tutulan resmi defterler, belgeler, hesap kâğıtları, öğrencilerle ve yöneticilerle ilgili kütükler, müdüriyet odasının bitişiğindeki odada bulunan, büyük dolaplarda tasnif edilir.

Yönetim kurulunun görev süresi dolduğundan, 1954-1956 dönemi için yeni bir yönetim seçilir. Yeni yönetim özellikle mülk sorunlarına odaklanır. Bazılarını yeniler bazılarında ise değişiklikler yapar. Bu dönemde kuruma yeni mülkler bağışlanır, öğrencilerin sayısı ve kurumun bütçesi artar.

1957-1961 dönemi yöneticilerinin temel endişesi yetimhaneye başvuran öğrencileri geri çevirmemek olur. Başvuran öğrencileri yerleştirebilmek amacıyla binayı genişletme olanağı bulunmadığı için, yönetim, yataklardan bazılarını çift katlı ranzaya dönüştürmekle yetinir.

Karagözyan öğrencileri 1958’de koro şefi Krikor Hapelyan yönetiminde aylarca prova yapıp, çalışarak “Badarak” ayinini baştan sona okuyabilecek seviyeye ulaşır. Yeni kurulan “koro”, okulun kurucusu Dikran Karagözyan anısına, Beyoğlu’ndaki Surp Yerrortutyun (Üç Horan) Kilisesi’nde yapılan ayinde büyük başarı elde eder.

Okul yıllıklarında okulun “Karasun Mangantz” korosunun olağanüstü başarısı önemli bir yer tutar. Diğer okullar bir kiliseye bitişik olduğundan o okulların öğrencilerinin kilisede okumaları veya görev almaları çok daha kolay olur. Karagözyan bir kiliseye bağlı veya bitişik olmadığı için, öğrencilerinin oluşturduğu kaliteli koro övülmeye layıktır.

1959 yılının en ilginç olaylarından biri de genç piyanist Şahan Ardzruni’nin yaptığı güzel jest olur. Ardzruni 19 Nisan 1959 Pazar günü, Belediye Tiyatrosunun Yeni Komedi salonunda ilk konserini verir. Önceden kararlaştırıldığı gibi, konserin tüm geliri, bir piyano satın alıp, Karagözyan Yetimhanesine hediye etmek için kullanılır. Ardzruni’nin bu başarısı ve jesti sayesinde yetimhane bir Alman piyanosuna sahip olur.

“Ermeni Milleti Anayasası”na (Azkayin Sahmanatrutyun) göre, 1961 yılına kadar, Surp Pırgiç Ermeni Hastanesinin, Karagözyan ve Kalfayan Yetimhanelerinin yönetimleri, Ermeni Milleti Cemaati Yönetimi tarafından atanırdı. Evkafın 1961’deki 5404 sayılı kanunuyla bu durum değişir. Yeni kanuna göre, bu kurumların yöneticileri de, diğer kurumlar gibi, halk tarafından seçilecektir. Böylece, 9 Nisan 1961’de tüm İstanbul Ermenilerinin oylarıyla, Karagözyan’ın yeni yöneticileri seçilir.

Vakıflar Genel Müdürlüğünün 2003 yılında verdiği, kanuni ve mantıki olmayan bir kararla Karagözyan Yönetim Kurulu görevden alınır. Vakıflar Genel Müdürlüğünün yolladığı resmi belgede, Karagözyanın bir hayır kurumu olduğu için, bitişiğindeki toprağı kiraya vermeye hakkı olmadığı belirtilir. Gerekçe, okulun bitişiğindeki toprağın kiraya verilmiş ve oraya bir tuvalet yapılmış olmasıdır.

9 Haziran 2003’te Patrik Mesrop Mutafyan başkanlığında, patrikhane salonunda geniş bir istişare toplantısı düzenlenir. Toplantının sonunda, tüm Ermeni toplumunu temsil eden bu kurum ve kişiler, Karagözyan yönetimine koşulsuz desteğini belirtir ve sonuna kadar arkasında durur. Toplumun desteğinden güç alan Karagözyan yönetimi, aylarca uğraşarak resmi makamların kararını iptal ettirmeyi başarır. Vakıflar Genel Müdürlüğünün 1 Ekim 2003 tarihli resmi yazı, aynı ay içinde yönetim kuruluna ulaşır.

Vakıflar Genel Müdürlüğü bu resmi yazıyla daha önceki kararını iptal edip, Karagözyan Yönetim Kurulu üyelerini tekrar eski görevlerine iade eder.

Karagözyan yönetimi 2007 yılında Karagözyan Anaokulunu açarak yeni bir başarıya daha imza atar. Yönetim, 21 Şubat 2006’daki toplantısında, zamanın ihtiyaçlarına uymak ve modern bir eğitim verebilmek için, tamamen bağımsız bir anaokulu kurmaya karar verir ve bunun gerçekleşebilmesi için gerekli adımları atar. 1 Mart 2006’da Milli Eğitim Bakanlığına resmi başvuru yapılır. Bir yıla yakın bir bekleme süresinden sonra, 15 Ocak 2007 tarihli bir izin belgesi gelir. Böylece Karagözyan Kurumun himayesinde, Karagözyan İlkokuluna ek olarak Karagözyan Anaokulu da kurulur.

Karagözyan Anaokulu açılana kadar, Ermeni okullarındaki anaokulu bölümleri 4 ila 6 yaş arasındaki çocuklara eğitim veriyordu. Karagözyan İlkokulu da 1992-1993 ders yılında, 5-6 yaşındaki çocuklar için bir ana-sınıfı açmıştı. Karagözyan Anaokulu açılınca, zaten var olan bu sınıf yeni anaokulu bünyesine bağlanır. Karagözyan Anaokulu, diğer Ermeni okullarında bulunan anaokulu bölümlerinden farklı olarak, 3 yaşındaki çocuklara da eğitim vermeye hak kazanır.

Yetimhanenin bahçesi, orada yetiştirilen meyve ve sebze sayesinde kuruma uzun yıllar gelir sağlar. Bahçenin yetimhaneye eklenmesi 1920’li yıllarda gerçekleşir. 5 Mayıs 1997’de, Şişli Belediyesi Karagözyan’a ait toprak için kamulaştırma kararı alır. Konu Ermeni basınından başka, ulusal basında da yer alır. Radikal ve Sabah gazetelerinde Gülay Atığ’ın istimlak kararından vazgeçmesini talep eden
makaleler yayımlanır. 15 Temmuz 1997’de yazıhanesinde önce Patrik II. Karekin ile, sonra da Ermeni toplumunun önde gelenleriyle görüşür. Sonunda, 16 Temmuzda encümenin Karagözyan’ın toprağını istimlak etme kararı iptal edilir.

2005 yılı, Karagözyan kurumunun rüyasının gerçekleşme sürecinin başlangıcı olur. 2005 yılının Mayıs ayında toprakla ilgili projenin gerçekleşebilmesi için gereken karar Bakanlar Kurulundan çıkar.2007 yılında binanın inşaatına başlanır. Ancak inşaat bitene kadar, Karagözyan kurumu elde ettiği gelirlerden yoksun kaldığı için, bu dönem maddi sıkıntılarla dolu bir dönem olur. İnşaat sırasında, Karagözyan yönetimi bir de kültür merkezi kurmak ister. Bu amaçla Yönetim Kurulu Başkanı Dikran Gülmezgil, Karagözyan okulunun eski öğrencilerinden ünlü aktör Kevork Malikyan’la Londra’ya gidip, oradaki tiyatroları inceler.

Karagözyan Ermeni Yetimhanesi Vakfı, kuruluşunun 100.yıldönümünü coşkusunu, balo ve çeşitli kutlamalar çerçevesinde 17.11.2014 tarihinde Zorlu Center’daki Performans Sanatları Merkezinde (PSM) düzenlenen Tata Simonyan konseriyle, tüm toplumla, özellikle de gençlerle paylaşmıştır.

Kitap tanıtımı, 100.yıl etkinlikleri ve günlük yaşantısına ait fotoğraflardan oluşan barkovizyon gösterisi eşliğinde gerçekleştirilmiştir.

Kapanış konuşmasını Patrik Hazretlerinin yaptığı etkinlikte “Karagözyan Yetimhanesinin, I. ve II. Dünya Savaşı’nın zorlu yıllarında yetimlere sahip çıkma mücadelesinin simgesi olduğunu, milletimizin muhtaç evlatlarına kavuşmasının hikâyesi olduğunu dile getirdi. Neredeyse hiç yetimimizin kalmadığı günümüzde Karagözyan’ın, bir ilköğretim okulu olarak üzerine düşen görevi başarıyla yerine getirdiğini“ ifade etmiştir.